بررسی اثر مصرف بهینه کود های شیمیایی، زیستی و پلیمر سوپرجاذب بر کمیت و کیفیت گیاه دارویی به لیمو(lippia citriodora)

به لیمو (lippia citriodora) گیاهی است دارویی، بومی شرایط آب و هوایی منطقه آمریکای جنوبی و از خانواده شاهپسند می باشد. در بسیاری از تحقیقات انجام گرفته درزمینه گیاهان دارویی در ایران، مصرف متعادل کود رعایت نگردیده وکودهای مصرفی در این نوع تحقیقات عمدتااوره و سوپر فسفات تریپل بوده و به عناصر ریزمغذی، گوگرد و کودهای آلی و زیستی توجه نشده است.لذا برای بررسی نقش مصرف متعادل کود در افزایش عملکرد و کیفیت اسانس به لیمو،آزمایشی شامل هفت تیمار کودی به شرح ذیلدر سه تکرار و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 91-1390 درگلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، انجام گرفت. در این آزمایش تیمار اول = شاهد (بدون مصرف کود)؛ تیمار دوم= کوددهی براساس عرف زارع (np)؛ تیمار سوم= مصرف متعادل کود (کوددهی براساس نتایج تجزیه خاک)؛ تیمار چهارم= تیمار اول+ کودزیستی؛تیمار پنجم= تیمار دوم + کودزیستی؛ تیمار ششم= تیمارسوم+ کود زیستی وتیمار هفتم= تیمار ششم+ پلیمر سوپرجاذب بودند. پس از نمونه برداری مرکب از خاک بسترگلخانه و تجزیه فیزیکی شیمایی آن براساس روشهای متداول موسسه تحقیقات خاک و آب، کوددهی و سپس کشت قلمه های به لیمو انجام گرفت. کلیه عملیات داشت از جمله مصرف سرک کود و آبیاری به طور مرتب انجام و در اواخر تیرو آذرماه 1391 در دو نوبت نمونه ها کف بر و سپس نسبت به توزین وزن تر، خشک و استخراج اسانس از تیمارهای مختلف با استفاده از دستگاه کلونجر انجام و نتایج حاصله تجزیه و تحلیل آماری گردید. نتایج با استفاده از نرم افزار sasمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در حالی که عملکرد وزنخشک و میزان اسانس در برداشت اول در تیمار شاهد به ترتیب 702و4/7کیلوگرم در هکتاربود، این ارقام در تیمارهای دوم به ترتیب 810، 6/10؛ سوم 1300، 2/19؛ چهارم 850، 8/13؛ پنجم 857، 2/10؛ ششم1320، 5/20 و هفتم1503 و 1/15 کیلوگرم در هکتار و در برداشت دوم عملکرد وزن خشک و اسانس در تیمار شاهد به ترتیب 629 و 94/6 کیلوگرم در هکتار بود. این ارقام در تیمارهای دوم 806، 12/10؛ سوم 1096، 96/18؛ چهارم 770، 77/9؛ پنجم910، 77/13؛ششم 1203، 47/19و هفتم1356، 90/15کیلوگرم در هکتار گردید که در سطح پنج درصد معنی دار شد. همچنین نتایج تجزیه اسانس نشان داد که درصد سیترال (نرال + ژانیال) در اسانس برداشت اول در تیمار شاهد 51/40 بود، این ارقام در تیمارهای دوم 19/41، سوم 89/49، چهارم04/45، پنجم09/42، ششم 25/52 و هفتم 43/43 بدست آمد. در این آزمایش اثر بخشی سوپرجاذب بر افزایش عملکرد اسانس به لیمو به تنهایی معنی دار نگردید.با عنایت به نتایج حاصله چنین استنباط گردید که مصرف متعادل کود (کوددهی براساس نتایج تجزیه خاک) سبب افزایش معنی دار عملکرد، میزان اسانس تولیدی، درصد ماده موثره و همچنین افزایش درآمد تولید کنندگانگیاهان دارویی گردید. لذا پیشنهاد می شود اصول مصرف بهینه کودی از این به بعد در کلیه طرح های تحقیقاتی و همچنین در سطوح تجاری (در مزارع زیر کشت گیاهان دارویی)رعایت گردد وهمچنین نسبت به ترویج کاربردکودهای زیستی نیز که در راستای تولید محصولات کشاورزی و دارویی سالم می باشد، فرهنگ سازی شود.